Werkbeurt in december #44
Geachte buren en buitenlui,
Vooraleerst groot nieuws. Er is wel al eerder melding van gemaakt, maar de kogel is nu daadwerkelijk door de kerk; We mogen ons vrijwilligerswerk uitbreiden naar de Burgemeester Oudlaan. Op dit moment wordt een zelfbeheerovereenkomst opgesteld, waardoor één en ander verder geformaliseerd wordt. Aan deze uitbreiding is een lange voorbereiding vooraf gegaan, waarin uiteraard de ambitie om een groter deel van de groene corridor fijnmazig te beheren tegen het licht werd gehouden van onze huidige mogelijkheden. De hiermee samenhangende praktische uitwerking is verwoord in het plan “Naar een fijnmaziger beheer van de Burgemeester Oudlaan”, en is te vinden via de website of via de hierachter opgenomen snelkoppeling. >>
Het komt er in het kort op neer dat er met dit plan fondsen zijn benaderd om de aanschaf van een elektrisch aangedreven eenassige werktuigdrager mede mogelijk te maken. Met de machine zal onder andere gemaaid kunnen worden, maar de inzetmogelijkheden worden slechts begrensd door onze fantasie. Wellicht de reden dat Trompenburg zo ruimhartig een stallingsplek heeft aangeboden in ruil voor deelgebruik. Een klassieke win-win situatie.
Dan ter voorbereiding op onze volgende werkbijeenkomst enkele opmerkingen met betrekking tot een activiteit waarvoor meer enthousiasme lijkt dan voor alle andere handelingen samen; het knotten van wilgen. Al in de zomer bereikte mij aanmeldingen en ook bij de rechtse werkbeurt zijn wij benaderd met het aanbod om wilgen te komen knotten. Om dit enthousiasme zijn beslag te laten krijgen is de eerst volgende werkbeurt waarin het knotten enigszins mogelijk zou zijn daarom aangekruist.
Langs de laan staan 37 wilgen, 12 hiervan zijn vorig jaar geknot, volgend op een jaar waarin alleen de dikke taken werden verwijderd - het zogenaamde stikken - van alle 37 bomen om zo alternerend knotten in de erop volgende jaren mogelijk te maken. Vorige beurt zijn er 2 kleinere bomen geknot zodat er voor zaterdag 13 december een ambitie ligt van maar liefst 10 bomen. Uitgaande van 2 uur per boom en een opkomst van 10 personen zullen we deze doelstelling niet halen, maar we kunnen evenwel een flink eind komen. Om het werk wat te stroomlijnen wil ik wel wat ideeën meegeven die van pas kunnen komen bij het knotten van bomen.
De bast van de wilg is erg vezelig, het hout is licht en zaagt eenvoudig. De vruchtbare grond zorgt voor lange takken die al bij het zagen zullen willen afbreken, terwijl de vezelige bast nog niet volledig is doorgesneden. De tak valt en scheurt de bast tot ruim onder de bedoelde plek van de snede af. Iedereen die weleens heeft geknot zal dit herkennen. Zelfs meer ervaren knotters weten dit niet altijd te voorkomen. Lees onderstaand overzicht door met al zijn abstracties eens door en visualiseert u zich daarbij welke aanpak de beste is om een mooi resultaat te krijgen en de schade aan de bomen tot een minimum te beperken.
Tips bij het knotten van bomen
Werken in duo’s, één op de ladder met de zaag, de ander op grond met hiep of een ander slagwapen om de vrijkomende takken te organiseren. Afwisselen hierbij wordt aanbevolen.
Zorg voor een georganiseerde werkomgeving. Leg vrijgekomen takken altijd met het snijvlak in dezelfde richting. Maak twee stapels aan weerszijden van de boom, onderscheid makend tussen grotere en kleinere takken.
Plaats de ladder stabiel tegen de stam.
Start met het verwijderen van de takken onder de knot. Dun daarna de knot uit door eerst de dunnere takken eruit te knippen, zodat er ruimte ontstaat. Let bij het aanreiken van de takken aan uw partner op de grond goed op of passanten van de laan niet worden gehinderd.
Zaag de dikkere takken af op 60 tot 80 cm afstand van de knot. Zo kan inscheuring van de bast het beste worden voorkomen, en ontstaat er snel meer ruimte in de knot om te kunnen werken èn - niet onbelangrijk - kunnen deze reststukken worden gebruikt in de Noorse houtstapel. Als de zaagsnede haaks op de richting van de laan worden gezet, zullen de takken altijd zijwaarts vallen waardoor ongelukken kunnen worden vermeden.
Snoei daarna de takken tot enkele cm ten opzichte van de knot terug, bij twijfel over de afstand is het altijd beter om meer ruimte te laten, zodat met een second opinion een goede afweging kan worden gemaakt.
Houd het snijoppervlak zo klein mogelijk en zorg dat deze een beetje aflopend zijn zodat er geen water op de snede blijft staan. De bomen zullen alle zeilen bij moeten zetten om de gemaakte wonden te helen, extra leed wordt daarom het beste vermeden.
Bomen vallen onder de zorgplicht van de gemeente, het is dus van het grootste belang dat de bomen goed verzorgd achterblijven en dat bij het knotten serieuze afwegingen worden gemaakt om beschadigingen tot een minimum te beperken.
Door van tevoren duidelijk te hebben waar er aan rillen zal worden gewerkt is het raadzaam de snijkant van de takken in de sleeprichting van de rillen te leggen. Dit om nodeloos draaien met de lange takken naderhand te voorkomen. Door hun veelal verticale positie zijn de takken als ze direct van de boom komen vaak het eenvoudigste in de gewenste richting te leggen.
Zullen er spookregens volgen? We weten het niet, maar het wordt vast zeer aangenaam.
De werkzaamheden:
• Het knotten van 10 wilgen
• Het sorteren van takken met grotere en kleinere diameter
• Het verwerken van de takken in takkenrillen
NB:: Ivm het benodigde gereedschap graag aanmelden via info@zeldenooit.org
Deze vierenveertigste werkochtend zal plaats vinden op 13 december van 10.30 tot 12.30, en ook daarna iedere tweede zaterdag van de maand in hetzelfde tijdvak op de Laan van Nooitgedacht. Een werkrooster voor 2026 is gepubliceerd op de website, maar kan ook via de volgende snelkoppeling worden gevonden; >>
P.s. Coppicing and Coppice Crafts - a comprehensive guide door Rebecca Oaks. Hoewel het knotten eigenlijk moet worden vertaald als pollarding, draait het in wezen om hetzelfde procedé, zij het op een andere hoogte. Als met ander geriefhout is het knotten van wilgen niet veel anders dan het oogsten van takken die voor verschillende doeleinden werden ingezet hetgeen in dit boek uitvoerig wordt beschreven.