Stichting Zeldenooit
Hoewel diverse plannen en praktische aanpassingen in het beheer rondom de Laan van Nooitgedacht terug gaan tot 2017, op papier is Stichting Zeldenooit actief sinds 2021. Sedertdien brengt Zeldenooit kleinschalig beheer in de praktijk en laten we zien dat onze bermen op zouden kunnen leven als natuurlijke processen enigszins de ruimte worden geboden hun vrije loop te nemen. Zelfs met de kleinst denkbare aanpassing op de beheerbestekken wordt zo verschil gemaakt.
Enthousiast geworden? Wilt u zich aanmelden of heeft u vragen? Via info@zeldenooit.org kunt u contact opnemen met de initiatiefnemers Bas Rozenbeek en Oskar Jansen
MISSIE
Over de Honingerdijk door de Esch, of direct vanaf de Maasoever door de Oude Plantage verder over de Burgemeester Oudlaan naar de zomen van het Kralingse Bos zouden zich niet alleen bloemenrijke bermen kunnen uitstrekken, maar zouden deze ook plaats kunnen bieden aan nog meer dieren, zowel als habitat alsook als verplaatsingslint. Sommige dieren hebben namelijk een zeer beperkte actieradius. Van enkele wilde bijensoorten - slechts enkele millimeters groot - is bijvoorbeeld bekend dat deze zelfs beperkt is tot 60 m. à 100 m., waardoor aandacht voor het aansluiten van potentiële leefmilieus, zoals bij het kruisen van wegen, voor deze soorten aankomt op maatwerk. Een betere toerusting voor dieren van de bestaande bloemrijke bermen voor ander gebruik dan het vinden van voedsel alleen zou daarom een flink verschil kunnen maken voor het vestigingsklimaat en de verplaatsingsmogelijkheden van populaties.
Rond 1970 werd een door Piet Zonderwijk een beweging opgezet die de dogmatiek van de naoorlogse gazonlobby wilde doorbreken. Zijn gedachtengoed bereikte een eerste hoogtepunt in 1979 met de publicatie van De Bonte Berm, van welke de filosofie tussen ruwweg 1980 en 1995 ook in de praktijk werd gebracht door invloed uit te oefenen met de in1981 opgerichte Adviesgroep Vegetatiebeheer.
Toch won in de bermen de verwoestende werking, van de met zwenkarmen, afzuiginstallaties, of geïntegreerde bosmaaiers uitgeruste klepelmaaier vanaf de jaren zestig gestaag aan terrein, waardoor zelfs met de beste beheerintenties, mede door het gebruik van deze steeds zwaardere machines, de druk op niet alleen op de florale diversiteit, maar mede daardoor ook op het dierenleven, nog verder toenam.
Vandaag de dag zien we een herwaardering van de bloemrijke bermen en het kruidenrijke grasland dat Zonderwijk voorstond. Onderzoek, volgend op het inmiddels alom bekende Duitse onderzoek uit 2017, bevestigt de dramatische achteruitgang in de insectenpopulaties. Dit heeft al geleid tot talloze initiatieven om deze trend te keren, met speciale aandacht voor vlinders en bijen.
Echter, aandacht alleen is niet genoeg. Dieper wortelende kennis bij uitvoerende beheerders over de levenswijzen van de bewoners van bloemrijk grasland of minder op technische en financiële criteria gestoelde beheerbestekken zouden deze aandacht namelijk ook moeten kunnen kanaliseren tot deviaties - hoe klein ook - van het in schrift vastgelegde beheer van de buitenruimte. Zulk maatwerk zou aan nog zovele soorten ruimte kunnen bieden.
Van soorten die zich kunnen handhaven bij gangbaar bermbeheer wordt ook vaak abusievelijk aangenomen dat deze er dankzij dit beheer voorkomen. In werkelijkheid zijn dit soorten die zich ondanks het gevoerde beheer handhaven, en vormen ze slechts het topje van de ijsberg van soorten die begraasd grasland als habitat hebben. Juist al die andere soorten zullen baat hebben door meer rekening te houden met wat deze plant- en diersoorten nodig hebben. Dit kan wellicht niet over één nacht, maar de gedachte dat zelfs kleine aanpassingen op het gevoerde beheer verschil kunnen betekenen, is een hoopvolle. Het betekent immers zoveel als: Morgen kan vandaag beginnen.
Zeldenooit voert beheermaatregelen uit in de publieke ruimte om de bloemenrijkdom, ook waar dat moeilijker is, te vergroten en verbindt daarmee bloemrijke gebieden. Door dit beheer in tijd en ruimte te faseren is het tevens gericht op het verbeteren van habitats van tal van gewervelde en ongewervelde dieren.
De maatregelen bestaan onder meer uit maaibeurten, zo nodig extra maaibeurten en het creëren van kleinschalige landschapselementen zoals takkenrillen, gelegde heggen, tuinwallen, natuurvriendelijke oevers, poelen, steilwandjes, stierenkuilen, bijenburchten of bloeiende akkers.
Dit beheer is van een andere schaal dan dat waarop gemeente opdracht zal kunnen verstrekken aan marktpartijen en vanuit dit perspectief ziet de stichting kansen voor aanvulling op het huidige beheer van het groen in de stad, zo ook aan weerszijden van de Burgemeester Oudlaan. Met een aanvulling hier zou het beheer nog beter kunnen worden afgestemd op de typering bijenlandschap, waarvan ook talloze andere soorten planten en dieren zouden kunnen profiteren.
Om hieraan handen en voeten te geven heeft Zeldenooit een plan geschreven om - in samenwerking met gemeente en beheerders van aanliggende terreinen - aanvullingen of aanpassingen op de beheermaatregelen uit te voeren in de publieke ruimte aan de oosstzijde van de Burgemeester Oudlaan.